Przekazanie samochodu firmowego na cele osobiste – porady i obowiązki

Przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą mogą przekazać samochód, czyli składnik majątku będący środkiem trwałym firmy, na cele prywatne. Taki zabieg należy jednak prawidłowo udokumentować, szczególnie jeśli chodzi o kwestie podatkowe.

SAMOCHÓD FIRMOWY JAKO ŚRODEK TRWAŁY

Firmowy samochód stanowi środek trwały w działalności gospodarczej. Oznacza to, że jest to składnik majątku o przewidzianym okresie użytkowania – dłuższym niż rok. Takie auto stanowi zatem własność lub współwłasność podatnika i zostało nabyte w jego własnym zakresie. Jest kompletne i zdalne do użytku oraz będzie wykorzystywane na potrzeby związane z prowadzoną działalnością gospodarczą. Dlatego też samochód firmowy należy wprowadzić do ewidencji środków trwałych. Trzeba zrobić to najpóźniej w miesiącu przekazania go do użytkowania. Warto również poddać go amortyzacji, czyli ustalić koszt zużycia w czasie.

PRZEKAZANIE SAMOCHODU NA CELE OSOBISTE

Przedsiębiorcy od wielu lat praktykują wycofanie składników majątku firmy i przekazywanie ich na cele osobiste. Oznacza to, że formalnie przenoszą go z użytkowania działalności na cele wyłącznie prywatne. Przeniesienie samochodu do majątku prywatnego to moment zaprzestania jego użytkowania w działalności gospodarczej i rozpoczęcia zarządzania nim w ramach majątku osobistego. W praktyce oznacza to zaprzestanie dokonywania odpisów amortyzacyjnych od miesiąca następnego po miesiącu wycofania. W momencie przeniesienia samochodu do majątku prywatnego podatnik musi sporządzić protokół przekazania środka trwałego na cele osobiste. Taki dokument staje się częścią dokumentacji księgowej firmy. Protokół przekazania środka trwałego powinien zawierać datę sporządzenia równoznaczną z dniem przekazania środka, dane przedsiębiorcy (nazwa, adres, NIP), określenie składnika majątku (nazwa, numer w dotychczasowej ewidencji środków trwałych, inne dane, jak np. miejsce dotychczasowego użytkowania), podpis przedsiębiorcy oraz dane dotyczące opodatkowania VAT. Podatnik musi wykreślić samochód z ewidencji środków trwałych i przygotować protokół likwidacji lub dokument LT na okoliczność wycofania środka trwałego z działalności z zaznaczeniem wycofania samochodu na cele osobiste.

WYCOFANIE SAMOCHODU Z FIRMY A VAT

Opodatkowaniu VAT[1](podatek od towarów i usług) podlega między innymi odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium Polski. Zgodnie z literą prawa, przez dostawę towarów rozumie się również nieodpłatne przekazanie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa do majątku prywatnego. Czytamy o tym w art. 7 ust. 2 ustawy o VAT:

Przez dostawę towarów o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności: 1) przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, 2) wszelkie inne darowizny.

Jeśli zatem przedsiębiorcy przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu środka trwałego, w tym przypadku samochodu, to przekazanie go do majątku osobistego podlega opodatkowaniu VAT według właściwej stawki podatku. Zanim podatnik wycofa samochód firmowy z działalności gospodarczej, zobowiązany jest do ustalenia jego wartości rynkowej na dzień wycofania. Ta wartość zostanie użyta jako kwota stanowiąca podstawę opodatkowania VAT. Wartość ta stanowi kwotę brutto, a więc powinna być pomniejszona o podatek VAT według stawki właściwej dla wycofywanego samochodu.

Natomiast w sytuacji, w której przedsiębiorca nie posiadał prawa do częściowego lub pełnego odliczenia VAT przy nabyciu pojazdu lub jego części składowych, to nie jest zobligowany do naliczenia podatku VAT w momencie wycofania auta firmowego z działalności gospodarczej. Ponadto, jeśli przedsiębiorca był podatnikiem podmiotowo zwolnionym z VAT lub jeśli nabycie przez niego auta służyło wyłącznie działalności zwolnionej od VAT, to także nie podlega podatkowi od towarów i usług.

PRZEKAZANIE SAMOCHODU NA CELE OSOBISTE A KOREKTA VAT

Jeśli przedsiębiorca odliczył 50% podatku VAT od nabycia pojazdu, to w momencie wycofania auta z firmy i przekazania go na cele prywatne ma możliwość skorygowania nieodliczonej części podatku VAT. W przypadku środków trwałych takich jak samochód, korekty VAT odliczonego dokonuje się, jeśli auto zostało wycofane z działalności gospodarczej przed upływem 60 miesięcy (przy wartości powyżej15 000 PLN) lub przed upływem 12 miesięcy (przy wartości poniżej 15 000 PLN). Upływ czasu liczy się od miesiąca, w którym samochód został nabyty lub oddany do użytkowania. Wartość podatku naliczonego, który wynika z korekty, trzeba wykazać jako przychód z działalności w kolumnie KPiR „pozostałe przychody”.

WYCOFANIE SAMOCHODU Z FIRMY A PIT

Jeśli natomiast chodzi o PIT[2], to przekazanie środka trwałego takiego jak samochód, na cele prywatne nie wywołuje skutków podatkowych w podatku dochodowym od osób fizycznych. Dlaczego? Ponieważ takie przeniesienie nie stanowi zbycia składnika majątkowego i nadal przedsiębiorca pozostaje jego właścicielem. Jeżeli natomiast środek trwały w momencie wycofania nie został całkowicie zamortyzowany, to przedsiębiorca dokonuje ostatniego wpisu w miesiącu wycofania. Pozostała, nieumorzona część stanowić będzie koszt uzyskania przychodu w momencie sprzedaży środka trwałego dokonanej przed upływem 6 lat. Jeżeli dojdzie do sprzedaży takiego auta przed upływem 6 od momentu wycofania go na cele prywatne, to sprzedaż stanowić będzie przychód z działalności. W takim wypadku przedsiębiorca zobligowany jest go wykazać. Wówczas nieumorzoną część należy ująć w KPiR w kolumnie „pozostałe wydatki”.

DAROWIZNA SAMOCHODU WYCOFANEGO Z DZIAŁALNOŚCI 2022

Darowizna majątku nie jest opodatkowana podatkiem dochodowym od strony darczyńcy. Dlatego też darowizna samochodu wycofanego z działalności gospodarczej na cele prywatne nie obliguje do wykazania przychodu z tytułu prowadzenia działalności. Jest to bowiem nieodpłatne przekazanie majątku. Nawet jeśli przedsiębiorca zdecyduje się darować środek trwały, w tym przypadku samochód bez wcześniejszego wycofania go z działalności gospodarczej, to darowizna ta nie powoduje powstania przychodu po stronie darczyńcy. A co ze stroną obdarowaną? W tym przypadku taka darowizna również nie powoduje konsekwencji podatkowych na gruncie podatku dochodowego od osób fizycznych, ponieważ zgodnie z ustawą o PIT (art. 2 ust. 1 pkt 3) przepisów tych nie stosuje się do przychodów podlegających przepisom o podatku od spadków i darowizn. Osoba obdarowana powinna natomiast odprowadzić podatek od spadku i darowizn, choć nie zawsze. Z takiego opodatkowania zwolnione są darowizny o wartości nieprzekraczającej kwoty wolnej, to znaczy:

9 637 PLN dla osób należących do I grupy podatkowej, tzn.: małżonek, wstępni, zstępni, pasierb, ojczym, macocha, rodzeństwo, teściowie, zięć, synowa
7 276 PLN dla osób należących do II grupy podatkowej, tj.: zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych
4 902 PLN dla osób należących do III grupy podatkowej, czyli pozostali nabywcy.

SPRZEDAŻ SAMOCHODU WYCOFANEGO Z DZIAŁALNOŚCI 2022

W art. 14 ust. 2 pkt 1 ustawy o podatku od osób fizycznych czytamy:

Przychodem z działalności gospodarczej są również przychody z odpłatnego zbycia środków majątku będących środkami trwałymi albo wartościami niematerialnymi i prawnymi, podlegającymi ujęciu w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, wykorzystywanych na potrzeby wiązane z działalnością gospodarczą (…)

W związku z powyższym, przychód z działalności gospodarczej nie powstaje w przypadku darowizny, a tylko w razie sprzedaży samochodu wycofanego z majątku firmowego pod warunkiem, że sprzedaż ta nastąpi przed upływem 6 lat od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym przedsiębiorca przekazał środek trwały na cele prywatne.

[1]https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20040540535

[2]https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19910800350